Günümüzde git gide yaygınlaşan ve normalleştirilen alkol- madde kullanımı, beraberinde birçok sorunu getirmektedir. Bağımlılık düzeyinde bulunan çoğu birey olmasıyla birlikte, ne yazık ki bu bireylerin sadece bir kısmı hastanelerin AMATEM birimlerinde tedavi görebilmekte; büyük bir kısmına ise ulaşımda hala engeller bulunmaktadır. Bağımlılık kavramı, genel itibariyle direkt bağımlı olan kişiye olumsuz atıfları ve suçlamaları beraberinde getirir. Ancak hiçbir birey bu bağımlılığa kendi hür iradesiyle ulaşmamakta, buna çoğunlukla yaşadığı toplum ve aile yapısı sebep olmaktadır. Gün geçtikçe önemini artıran bu konuyla ilgili bilinmesi gerekenleri şu şekilde paylaşmaktayım:

Bağımlılık, anlamı bakımından geniş bir kavram olmakla birlikte, etki ettiği alanlara göre de çeşitlilik göstermektedir.  Genel anlamı ile bağımlılık bir nesneye, kişiye, ya da bir varlığa duyulan önlenemez istek; veya bir başka iradenin güdümü altına girme durumu olarak tanımlanabilir ve insan mental aktvitesi ile ilgili patolojik bir davranışı yansıtır. (Uzbay, b.d.)

    Gürol’a (b.d.) göre süreğen ve tekrarlayıcı özellikte bir beyin hastalığı olan bağımlılık, zarar verici sonuçlar ortaya koymasına karşın zorlantılı bir şekilde madde arama ve kullanma ile karakterizedir, hem beyni hem de davranışları etkilemektedir.

2013 yılından bu yana oluşturulmuş kriterlere göre, bireyin ‘’Alkol/ Madde Kullanım Bozukluğu’’ tanısı alması için son bir yıl içerisinde aşağıdaki belirtilerin en az ikisini bulundurması gerekmektedir: 

1. Alkol/ Maddenin, istenilenden daha uzun süre ve daha fazla miktarda kullanımı

2. Alkol/ Madde kullanımını kontrol altında tutmak ya da bırakmaya yönelik istek veya sonuca ulaşmayan çabalar.

3. Alkol/ Maddeyi elde etmek, kullanmak ya da etkisinden kurtulmaya yönelik etkinliklere fazla zaman harcamak.

4. Alkol/ Madde kullanımına yönelik hissedilen yoğun istek ya da zorlanma.

5. Tekrarlı kullanım sebebiyle iş, okul ya da çevre odaklı sorumlulukların aksaması.

6. Toplumsal ve kişisel alandaki olumsuz etkilerine rağmem kullanımının devam etmesi.

7. Kullanımından dolayı günlük etkinliklerde azalma ya da aksama.

8. Tehlikeli sonuçlara sebebiyet verebilme durumunda dahi kullanımına devam edilmesi.

9. Fiziksel ve ruhsal olarak olumsuz etkilere sahip olduğunun bilinmesine rağmen kullanımına devam edilmesi.

10. Alkol/ Maddeye karşı tolerans geliştirme.

11. Yoksunluk belirtileri (Sinirli ve saldırgan ruh hali, uykusuzluk, kusma, ishal, huzursuzluk, terleme, titreme, kas ağrısı, ateş…)

Alkol Madde Kullanım Sebepleri

Alkol- madde kullanımının altında yatan sebepler bir alanda toplanamamakla birlikte, bu sebepler yaş, cinsiyet, sosyal statü, aile yapısı gibi kişiden kişiye değişebilecek birçok etkene bağlıdır. Bununla birlikte alkol- madde kullanımının nedenlerini genel olarak biyolojik etkenler, psikolojik etkenler ve sosyal etkenler olmak üzere üç başlık altında incelemek mümkündür.

• Genetik profili

• Ailesinde varolan alkol- madde kullanımı geçmişi

• Ailesinde varolan dürtü kontrol bozuklukları

• Ailesinde varolan duygudurum bozuklukları alkol madde kullanımına yönelik biyolojik etkenler arasındadır.

• Ailede bulunan, gözlemlenmiş alkol- madde kullanımı

• Düşük ebeveyn desteği

• Aile içinde problem çözme ve disiplin konularında yaşanan zorluklar

• Yetersiz ebeveynlik becerileri

• Ölümler

• Boşanmalar

• Bozuk akran ilişkileri ya da yanlış arkadaş seçimi, kullanımın sosyal etkenleri olmasıyla birlikte,

• Kişilerde bulunan düşük benlik saygısı

• öğrenme güçlüğü

• sosyal beceri eksikliği

• duygusal işleme bozuklukları

• duygudurum ve dürtü bozuklukları

• maddeyle ilişki olumlu tutumlar

• fiziksel travma geçmişi kişileri alkol- madde kullanımına yöneltebilecek psikolojik etkenlerdir.

Alkol- madde kullanım bozukluğu, genellikle beraberinde bir ya da birden fazla psikolojik tanıyı da getirir.  Bu yüzden etkin bir tedavi sağlamak için bu kullanıma sahip bireylere karşı suçlayıcı davranışlardan çok, cesaretlendirici davranışlara yönelinmeli; özellikle ergenlik çağı öncesi çocuk- aile iletişimi konusunda hassas olunmalı, yaşı ne olursa olsun çocuğun biricikliği göz önünde bulundurularak ihtiyacına yönelik adımlar atılmalı, çok geç olmadan uygun sınırlar çizilmeli, çocuğu sosyal çevre içerisinde destekleyici tutum sergilenmelidir.